کد مطلب:28219 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

از نظر عقلي وجود ولايت فقيه چه لزومي دارد؟

در اين رابطه، ادله عقلي متعددي وجود دارد كه اولاً هر يك از زاويه خاصي مسأله را مورد بررسي قرار مي دهد و ثانياً برخي از آن ادله، مستقلات عقليه است و برخي ملازمات عقليه. يكي از وجوه عقلي كه به اختصار بدان اشاره مي كنيم اين است كه يكي از مباحث مهم فلسفه سياست، ويژگي ها و اوصاف رهبران است. به عبارت ديگر اين سؤال همواره وجود دارد كه آيا «رهبر و شخص اول حاكم در يك جامعه، چه كسي و با چه خصوصياتي بايد باشد؟» در پاسخ به اين سؤال، ابتدا دو فرض قابل تصور است: 1- هيچ معيار و ويژگي خاصي لازم نيست. 2- وجود يك سري ويژگي ها و خصوصيات لازم است. بطلان فرض اول كاملاً بديهي است؛ زيرا همواره بناي عقلا بر اين بوده است كه براي ابتدايي ترين سطوح مديريت در جامعه، در جست وجوي افراد ذي صلاح با ويژگي هاي خاصي باشند؛ چه رسد به مديريت كلان اجتماعي كه سرنوشت يك ملت را در ابعاد گوناگون رقم مي زند. بنابراين فرض دوم تعيّن مي يابد. در فرض دوم يك سري ضوابط و ويژگي هاي عام است كه همه عقلاي عالم وجود آنها را ضروري و لازم مي دانند؛ از قبيل: 1- دانش و بينش سياسي و اجتماعي، 2- تدبير، 3- قدرت مديريت. اما آيا اين مقدار براي رهبري يك جامعه كافي است؟ جواب اين سؤال در گرو ساختار يك حكومت، اهداف تشكيل آن و خاستگاه و پايگاه ارزشي و مكتبي آن است. شايان توجه آن كه حكومت اسلامي، حكومتي مبتني بر احكام و ارزش هاي الهي است و در آن: اولاً جست وجوي سعادت دنيوي و اخروي انسان ها ملحوظ است و ثانياً راه تأمين اين هدف نيز، در احكام و ارزش هاي الهي تعيين گرديده است. لاجرم كسي كه در رأس چنين حكومتي قرار مي گيرد، علاوه بر دارا بودن شرايط عام لازم براي رهبري يك جامعه، بايد از دو ويژگي ديگر نيز برخوردار باشد: 1- شناخت دقيق نظام حقوقي و احكام و هنجارهاي الهي و توان كشف و استنباط آنها از منابع و مصادر اصلي در برخورد با مسائل گوناگون اجتماعي (فقاهت). 2- تعهد والتزام و پاي بندي به احكام الهي (عدالت) و دوري از اوصاف اخلاق رذيله و اجتناب از دنياپرستي و هواخواهي (تقوا). ازاين رو قانون اساسي شرايط رهبر را چنين معرفي مي كند: 1- صلاحيت علمي لازم براي افتا در ابواب مختلف فقه، 2- عدالت و تقواي لازم براي رهبري امت اسلام، 3- بينش صحيح سياسي و اجتماعي، تدبير، شجاعت، مديريت و قدرت كافي براي رهبري.